Financiële spelregels

In onderstaande tabel is weergegeven hoe het resultaat is opgebouwd.

Aanpassingen binnen huidig beleid

Effecten meicirculaire 2024
Het voornaamste effect is dat de nieuwe financieringssystematiek vervroegd in werking treedt (1 januari 2024 in plaats van 1 juli 2027). Omdat dit vervroegen van de invoering invloed heeft op de lopende begroting is door het rijk besloten om de impact voor 2024 volledig en voor 2025 deels te dempen. Ook voor 2026 tot en met 2029 vindt compensatie plaats. Dit betekent dat gemeenten in 2025 eenmalig 675 miljoen landelijk en voor Beuningen € 780.000 minder algemene uitkering ontvangen dan was voorzien in de laatste circulaire van het rijk. Overige effecten van de meicirculaire zijn toegelicht in programma 7.

Essentiële functies jeugd
De jeugdzorg is de afgelopen jaren duurder geworden. Deze stijgende lijn zet zich door. Door diverse ontwikkelingen verwachten we ook voor 2025, bovenop de reguliere jaarlijkse indexatie, een kostenstijging voor de regionaal ingekochte jeugdzorg. De oorzaak voor deze stijging is divers. Een deel komt door de transformatie naar kleinschalige voorzieningen voor jeugdigen met de meest complexe zorgvraag. Deze door het rijk opgelegde transformatie is een paar jaar geleden ingezet en zorgde ook de afgelopen jaren voor een kostenstijging. Daarnaast zorgen krapte op de arbeidsmarkt en de CAO- stijging van de afgelopen jaren (die hoger was dan de OVA-component in de indexatie) voor stijgende tarieven.

Vervangingsopgave groen
Om uitvoering te geven aan het Groenbeleidsplan 2025-2028 is meer budget nodig voor het vervangingsonderhoud van groen. Het gaat hier om een autonome kostenstijging die geen verband houdt met het te kiezen beheerscenario. Het Groenbeheerplan bevat een inventarisatie van het vervangingsonderhoud voor de komende jaren. Door areaaluitbreidingen (oplevering van nieuwe wijken) en prijsstijgingen is het bestaande budget niet langer toereikend. Daar komt bij dat veel wijken uit de jaren ‘70 en ’80 stammen en beplanting in de groenvakken er nu aan het eind van haar levensduur is.

Herverdeling werkbedrijf
Door het algemeen bestuur van de Modulaire Gemeenschappelijke Regeling (onderdeel werkbedrijf) is gekozen voor een nieuwe verdeling van de gemeentelijke bijdrage. De nieuwe verdeling sluit aan bij de vergoedingen vanuit het Rijk voor Participatie. Het herverdeeleffect voor Beuningen bedraagt circa €500.000 nadelig.

Bijstelling BUIG-budgetten
Het tekort op de BUIG-middelen is het gevolg van meerdere factoren. Allereerst daalt het macrobudget voor de BUIG waardoor er minder geld beschikbaar is vanuit het Rijk. Tegelijkertijd zien we een stijging in het aantal mensen dat zich aanmeldt voor een bijstandsuitkering, vooral onder jongeren en statushouders. Deze groei is ontstaan door de sluiting van de Wajong- en de sociale werkvoorziening en de invoering van de nieuwe inburgeringswet door de Rijksoverheid. Ondanks deze wijzigingen worden gemeenten niet gecompenseerd via de BUIG om deze extra doelgroepen op te vangen. Daarnaast wordt ons aandeel in het BUIG-budget deels op historische wijze begroot. Dit betekent dat een deel van ons budget gebaseerd is op de bijstandsuitgaven van twee jaar geleden. Voor een kleine gemeente zoals Beuningen betekent dit dat er minder rekening wordt gehouden met recente ontwikkelingen, zoals de recente toename in het aantal bijstandsgerechtigden, inclusief de groeiende groep statushouders en jongeren. Deze toename legt extra druk op ons BUIG-budget. Hoewel we grotendeels voldoen aan de opgelegde taakstelling voor huisvesten van statushouders (wat een positief resultaat is) zorgt dit wel voor extra instroom van nieuwe inwoners die tijdens hun inburgeringsproces vaak de eerste drie jaar een bijstandsuitkering nodig hebben. Deze combinatie van factoren heeft voor een kleine gemeente zoals Beuningen negatieve financiële gevolgen.

Langer openhouden zwembad de Plons / extra investering Ooijgraaf
De gemeenteraad stemde eind november 2021 in met het bouwen van een nieuw all electric zwembad op locatie Sportpark Ooigraaf. In 2023 zijn we gestart met de selectieprocedure van de aanbesteding, op basis van een Plan van Eisen voor een allelectric zwembad. Door de netbeheerders is aangegeven dat voor de ontwikkeling van het nieuwe zwembad, vóór 2030 geen grootverbruik gerealiseerd kan worden. Door de problemen met de elektravoorziening hebben we vertraging opgelopen en moet het huidige zwembad De Plons langer openblijven. Dit brengt extra kosten met zich mee. Daarnaast zijn voor de gewijzigde energievoorziening voor het nieuwe zwembad ook extra financiële middelen nodig.

Investeringen 't Broek
In samenspraak met Leisurelands en gemeente Wijchen werken we aan de gebiedsontwikkeling van Het Broek. In de afgelopen jaren is gezamenlijk gewerkt aan het planologische kader voor uitbreiding van evenementen. Bedrijven werken aan de doorontwikkeling van hun toeristisch-recreatieaanbod op de Groene Heuvels. Leisurelands investeert in voorzieningen en landschapselementen op het recreatiegebied. De gemeente investeert nu en in de toekomst in de gebieden rondom de Groene Heuvels, en in verbindingen van/naar het recreatiegebied. In de komende jaren zijn gemeentelijke investeringen nodig, om verder invulling te geven aan de kernambitie voor Het Broek: “Het versterken van de recreatief-toeristische belevingswaarde van het gebied, door het versterken van het aanbod en de verbinding met de omgeving.”

Integraal huisvestingsplan onderwijs
Uit de actualisatie van het integraal huisvestingsplan (IHP) volgen nieuwe/extra investeringen. Het geactualiseerde IHP is reeds aan de gemeenteraad aangeboden. De financiële consequenties hiervan zijn verwerkt in deze begroting.

Kapitaallasten investeringen
Jaarlijks actualiseren we de meerjareninvesteringsplanning en bekijken we opnieuw de eventuele extra aan te trekken financiering. In het kader van het sluitend krijgen van begrotingsjaar 2025 zijn enkele investeringen vooruitgeschoven in de tijd. Dat betekent dat we de eerste jaren van het meerjarig perspectief een voordeel sorteren op de kapitaallasten en in de latere jaren een nadeel. Daarbij komt dat we opnieuw hebben gekeken naar de financieringsbehoefte. De rentelasten van de extra financiering en de gestegen rente leiden ook tot een nadeel t.o.v. de vorige begroting.

Overige autonome ontwikkelingen
Betreft overige bijstelling van bestaande budgetten, zowel voor- als nadelig. Bijstellingen kunnen het gevolg zijn van prijsstijgingen van leveranciers, loonkostenstijging etc. Deze bijstellingen worden gedaan vanuit het principe van realistisch begroten.

Niet vastgesteld bij Perspectiefnota
Dit betreft het 'voorgenomen nieuw beleid' uit de perspectiefnota 2024 die bij de raadsbehandeling niet zijn vastgesteld.

Ombuigingen
Inventarisatie ombuigingen bij perspectiefnota
Tijdens het opstellen van de perspectiefnota is een eerste pakket aan ombuigingsmaatregelen geïnventariseerd. Het betrof voornamelijk laaghangend fruit en "lucht" in de begroting. Aankelijk was een bedrag van €500.000 geïnventariseerd. Bij de verwerking in de voorliggende begroting hebben we hier ruim € 300.000 van kunnen inboeken.

Uitgestelde activiteiten 2025
Voor de zomer 2024 werd duidelijk dat als we geen maatregelen zouden nemen de begroting voor álle jaren een tekort zou presenteren. Om tenminste 2025 te eindigen met een positief saldo zijn een aantal activiteiten/budgetten on hold gezet. De uitgaven hiervan zullen zich daarom niet voordoen in 2025. Hiermee is ruimte gecreëerd om een ombuigingstraject op te zetten voor de langere termijn.

De posten die vallen onder het 'nieuw beleid' uit de perspectiefnota, die in bovenstaand overzicht zijn voorzien met een sterretje (*), maken onderdeel uit van deze 'uitgestelde activiteiten' en zijn budgettair voor het jaar 2025 on hold gezet.

Verhoging OZB van 3% naar 9%
In de begroting zat reeds een verhoging van de OZB van 3%. Er is gekozen om voor 2025 een indexering van 9% toe te passen.

50% Normvergoeding opvang Oekraïne
Voor de opvang van ontheemde Oekraïners ontvangen we een specifieke uitkering van het Rijk. Deze uitkering/vergoeding lag in het verleden altijd hoger dan de kosten. Of de vergoeding op hetzelfde niveau blijft in de toekomst is onzeker. Voorzichtigheidshalve ramen we daarom 50% van de vergoeding voor 2025.